|
TÜRLERİN KÖKENİ | Charles Darwin
Yayın Tarihçesi
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 1. baskı, Sol Yayınları, Ankara, Haziran 1970, 469 sayfa). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 2. baskı, Onur Yayınları, Ankara, Nisan 1976). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 3. baskı, Onur Yayınları, Ankara, Aralık 1984). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 4. baskı, Onur Yayınları, Ankara, Ocak 1990). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 5. baskı, Onur Yayınları, Ankara, Şubat 1996). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 1. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Eylül 2009, 552
sayfa). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 2. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Ocak
2011). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 3. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Haziran
2012, 520 sayfa). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 4. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul,
Ekim 2013). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 5. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul,
Haziran 2014). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 6. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul,
Şubat 2015). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 7. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul,
Eylül 2015). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 8. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul,
Mart 2016). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 9. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul,
Eylül 2016). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 1. baskı, Kor Kitap, İstanbul,
Eylül 2017, 561 sayfa). |
|
Charles Darwin, "Türlerin Kökeni"
(çev. Öner Ünalan, 1. baskı, Ginko Kitap, İstanbul,
Ekim 2018, 488 sayfa). |
[Sayfa başı]
İçindekiler[i]
Önsöz[ii] |
Türlerin Kökeni Konusundaki Görüşlerin Bu Kitabın
İlk Baskısına Kadarki Kısa Tarihi |
Giriş |
1. |
Bölüm |
Evcilleşmenin Etkisinde Değişim |
|
|
Değişkenliğin Nedenleri |
|
|
Alışkanlığın ve Parçaların Kullanılmasının ya da
Kullanılmamasının Etkileri; Karşılıklı Değişim; Soyaçekim |
|
|
Evcil Çeşitlerimizin Irası; Çeşitlerle Türleri Ayırt Etmenin
Güçlükleri; Bir ya da Birden Çok Türden Olan Evcil Çeşitlerin Kökeni |
|
|
Evcil Güvercinlerin Irkları, Bunların Farkları ve Kökeni |
|
|
Eskiden İzlenmiş Seçme İlkeleri ve Bunların Etkileri |
|
|
Bilinçsiz Seçme |
|
|
İnsanın Seçme Yetisine Elverişli Durumlar |
2. |
Bölüm |
Doğanın Etkisinde Değişim |
|
|
Bireysel Farklar |
|
|
Kuşkulu Türler |
|
|
Geniş Alanlara Yayılmış, Sık Rastlanan Türler En Çok
Değişir |
|
|
Her Ülkede Büyük Cinslerin Türleri, Küçüklerinkilerden Daha
Çok Değişir |
|
|
Büyük Cinslerin Birçok Türü Çeşitlere Benzer; Çünkü Çok
Yakın Ama Eşit Olmayan Hısımlıkları Vardır ve Yayılma Alanları Sınırlıdır |
|
|
Özet |
3. |
Bölüm |
Varolma Savaşı |
|
|
Geniş Bir Anlamda Kullanılan Varolma Savaşı Terimi |
|
|
Üremenin Geometrik Oranı |
|
|
Üremeyi Güçleştiren Engellerin Doğası |
|
|
Varolma Savaşı Sırasında Bütün Hayvanlar ve Bitkiler
Arasındaki Karmaşık İlişkiler |
|
|
En Zorlu Varolma Savaşı Aynı Türün Çeşitleri ve Bireyleri
Arasındadır |
4. |
Bölüm |
Doğal Seçme; ya da En Uygunların Kalımı |
|
|
Eşeysel Seçme |
|
|
Doğal Seçmenin Etkisine, ya da En Uygunların Kalımına Örnekler |
|
|
Bireylerin Çaprazlanması Üzerine |
|
|
Doğal Seçme Yolu ile Yeni Biçimlerin Türemesine Elverişli
Durumlar |
|
|
Doğal Seçme Yüzünden Tükenme |
|
|
Iranın Iraksaması |
|
|
Ortak Bir Atanın Döllerinde Tükenme ve Iranın Iraksaması
Yoluyla Doğal Seçmenin Olası Etkileri |
|
|
Organlanmanın Yükselmeye Uğraştığı Aşamalar Üzerine |
|
|
Iranın Yakınsaması |
|
|
Bölümün Özeti |
5. |
Bölüm |
Değişim Yasaları |
|
|
Parçaların Kullanılmasının ve Kullanılmamasının Doğal
Seçmeyle Denetlenen Etkileri |
|
|
İklime Alışma |
|
|
Karşılıklı Değişim |
|
|
Büyümenin Dengelenmesi ve Ekonomisi |
|
|
Katmerli, Güdük, Az Organlanmış Yapılar Değişkendir |
|
|
Herhangi Bir Türde Olağanüstü Gelişmiş Bir Parça, Hısım
Türlerdeki Aynı Parçaya Oranla, Değişkenliğe Daha Çok Eğilimlidir |
|
|
Türsel Iralar Cinsel Iralardan Daha Değişkendir |
|
|
Özet |
6. |
Bölüm |
Teorinin Güçlükleri |
|
|
Son Derece Yetkin ve Karmaşık Organlar |
|
|
Geçiş Tarzları |
|
|
Doğal Seçme Teorisinin Özel Güçlükleri |
|
|
Görünür Önemleri Az olan Organların Doğal Seçmeden
Etkilenmesi |
|
|
Yararcılık Öğretisi (Utilitarian Doctrine) Nereye Dek
Doğrudur: Güzellik Nasıl Kazanılır? |
|
|
Özet: Doğal Seçme Teorisi, Tip Birliği ve Varolma Koşulları
Yasasını da Kucaklar
|
7. |
Bölüm |
Doğal Seçme Teorisine Yöneltilmiş Çeşitli İtirazlar |
8. |
Bölüm |
İçgüdü |
|
|
Soyaçekilmiş Alışkanlık Değişmeleri ya da Evcil Hayvanlarda
İçgüdü |
|
|
Özel İçgüdüler |
|
|
İçgüdülere Uygulanmış Durumuyla Doğal Seçme Teorisine
Yöneltilmiş İtirazlar: Eşeysiz (Neuter) ve Kısır Böcekler |
|
|
Özet |
9. |
Bölüm |
Hibritlik |
|
|
Birinci Çaprazların ve Hibritlerin Kısırlığının Yasaları |
|
|
Birinci Çaprazların ve Hibritlerin Kısırlığının Kökeni ve
Nedenleri |
|
|
Karşılıklı İki-biçimlilik ve Üç-biçimlilik |
|
|
Çaprazlanan Çeşitlerin ve Melez Döllerin Doğurganlığı
Evrensel Değildir |
|
|
Hibritlerle Melezlerin Doğurganlıklarından Bağımsız Olarak
Karşılaştırılması |
|
|
Bölümün Özeti |
10. |
Bölüm |
Yerbilimsel Belgelerin Eksikliği Üzerine |
|
|
Su-yalaması ve Çökelme Tutarına Göre Geçmiş Zaman Üzerine |
|
|
Eskivarlıkbilimsel Dermelerin Azlığı Üzerine |
|
|
Belirli Herhangi Bir Oluşumda Ara Çeşitlerin Yokluğu Üzerine |
|
|
Bütün Hısım Tür Gruplarının Birdenbire Ortaya Çıkması
Üzerine |
|
|
Taşıl Bulunduğu Bilinen En Eski Tabakalarda Hısım Tür
Gruplarının Birdenbire Ortaya Çıkması Üzerine |
11. |
Bölüm |
Canlı Varlıkların Yerbilimsel Ardışımı Üzerine |
|
|
Tükenme Üzerine |
|
|
Bütün Dünyadaki Canlı Biçimlerin Aşağıyukarı Aynı Zamanda
Değişmesi Üzerine |
|
|
Tükenmiş Türlerin Birbirleriyle ve Yaşayan Biçimlerle İlgileri
Üzerine |
|
|
Eski Biçimlerin Yenilere Göre Gelişim Durumu |
|
|
Üçüncü Zamanın Sonları Boyunca Aynı Tiplerin Aynı
Alanlardaki Ardışımı Üzerine |
|
|
Geçen Bölümün ve Bunun Özeti |
12. |
Bölüm |
Coğrafi Dağılım |
|
|
Dağılma Yolları |
|
|
Buzul Çağında Yayılma |
|
|
Kuzeyde ve Güneyde Almaşan (Alternate) Buzul Çağları |
13. |
Bölüm |
Coğrafi Dağılım - Katkı |
|
|
Tatlı-su Ürünleri |
|
|
Okyanus Adalarının Canlıları Üzerine |
|
|
Okyanus Adalarında Kurbağagillerin ve Karasal Memelilerin Yokluğu
Üzerine |
|
|
Adalardaki Canlıların En Yakın Anakaradakilerle İlişkileri
Üzerine |
|
|
Geçen Bölümün ve Bunun Özeti |
14. |
Bölüm |
Organik Varlıkların Karşılıklı Hısımlıkları;
Biçimbilim (Morphology); Embriyoloji; Güdük Organlar |
|
|
Sınıflama |
|
|
Biçimbilim |
|
|
Gelişim ve Ebriyoloji |
|
|
Güdük, Körelmiş, ve Atılmış Organlar |
|
|
Özet |
15. |
Bölüm |
Özet ve Sonuç |
Kişi Adları Dizini |
Yer Adları Dizini |
[Sayfa başı]
Tanıtım
"Türlerin Kökeni" (The Origin of Species, 1859),
Öner Ünalan'ın deyişiyle, "Darwin'in genel okuru ilgilendiren"[iii]
üç kitabından biri ve en önemlisidir. Diğerleri, "İnsanın Türeyişi" ve "Seksüel Seçme"dir; ikisi tek kitap olarak (The
Descent of Man, and Selection in Relation to Sex - "İnsanın Türeyişi ve
Eşeyle İlişkili Seçme") 1871'de yayınlanmıştır.
İlk baskısı 24 Kasım 1859'da yapılan "Türlerin Kökeni", Darwin'in
sağlığıda 6 baskı yapmıştır (ikinci baskı, 7 Ocak 1860; üçüncü baskı, Nisan
1861; dördüncü baskı, Haziran 1866; beşinci baskı, Temmuz 1869 ve altıncı baskı,
Ocak 1872) ve Darwin'in 1872'ye dek yaptığı düzeltme ve eklemelerle sürekli
gelişmiştir.[iv] "Türlerin Kökeni"nin Türkçeye çevrilip
basılması için, 111 yıl geçmesi gerekecektir.
Öner Ünalan, Charles Darwin'in "The Origin of Species" (Everyman's
Library, 1967) adlı kitabını İngilizce aslından, Almanca çevirisi "Die
Entstehung der Arten" (Philipp Reclam Jun. Stuttgart, 1967) ile
karşılaştırarak, 1969 yılında Türkçeye çevirmiştir ve kitap "Türlerin
Kökeni" adıyla Haziran 1970'te, Sol Yayınları'nca basılmıştır.
Bu, Öner Ünalan'ın yayınlanmış ilk çevirisidir.
İlk basımının ardından, "Türlerin Kökeni"ni basma işini Onur Yayınları
üstlenmiştir ve bu yayınevince en son Şubat 1996'da 4. kez basılmıştır. Evrensel Basım Yayın'ın
2009-2016 yılları arasında 9 kez, Kor Kitap'ın Eylül 2017'de bir kez bastığı
"Türlerin Kökeni"ni, Ginko Kitap Ekim 2018'de
basmaya başlamıştır. (Kitabın baskıları için "Yayın Tarihçesi"ne bakınız.)
* * *
|
Öner Ünalan'ın, Yeni Ülke dergisinde
(1978) yayınlanan "Darwin Ne Yaptı?" adlı incelemesini
okumak için buraya tıklayınız. |
|
Öner Ünalan'ın, "Darwin Ne Yaptı?"
(1997) adlı kitabının "Darwin'in Evrim Sürecine Bakışı"
başlıklı kısmını okumak için buraya; "Yaratılış Dogması ve Darwin"
başlıklı ksımını okumak için ise buraya tıklayınız. |
|
2009 yılında Hayat Televizyonu'nca
gerçekleştirilen, Öner Ünalan'ın, "Türlerin Kökeni"nin ve Darwin'in
öteki kitaplarının Türkiye'de yayınlanma sürecinden de sözettiği söyleşiyi
izlemek için buraya tıklayınız. |
[Sayfa başı]
"Türlerin Kökeni"nin Son
Paragrafı
Öner Ünalan, Darwin için şöyle söyler: "Engin ve yaratıcı
bir hayalgücü vardır Darwin'in. Onun bu yanı kitapları okunurken belki farkedilir,
ama okunduktan sonra şöyle biraz düşünülünce göz kamaştırır. Bu hayalgücünü
besleyen veriler öyle bol ve çeşitlidir ki, okur şunu kavrayıverir: Darwin'in
başardığı işi ancak üzerinde güneş batmayan, bütün canlılar alemi üzerine
kurulmuş bir imparatorluğun birinci sınıf yurttaşlarından ve onun gibi biri
yapabilirdi."[v] Öner Ünalan'ın sözünü ettiği 'düş gücü',
kuşkusuz, Darwin'in kitaplarının düşünsel yönüyle ilgilidir; ve onun sözlerine,
Darwin'in düş gücünün kitaplarına yazınsal değer kattığı da eklenebilir.
İşte, "Türlerin Kökeni"nin son paragrafı:
"Çeşitli bitkilerle kaplı, çalılıklarında kuşların
ötüştüğü, türlü böceklerin uçtuğu; nemli toprağında tırtılların,
solucanların süründüğü bir yamaca bakıp, birbirinden böylesine farklı, ve
birbirine böylesine karmaşık bir tarzda bağımlı ve ustalıkla yapılmış bütün o
canlı biçimlerin, çevremizde etkilerini sürdüreduran yasaların ürünü olduğunu
düşünmek ilginçtir. Bu yasalar —geniş anlamda— Üreme ve Büyüme; Soyaçekim
(hemen hemen üremenin kapsamında kalır); yaşam koşullarının, ve parçaların
kullanılıp kullanılmamasının doğrudan ve dolaylı etkilerinin sonucu olan
değişkenliktir; üreme öylesine hızlıdır ki Yaşama Savaşına yol açar; ve bunun
sonucu Iranın Iraksamasını ve az gelişmiş biçimlerin tükenmesini zorunlu kılan
Doğal Seçmedir. Böylece, doğanın savaşından, açlıktan ve ölümden,
düşünebildiğimiz en yüce ereğe, daha yukarı hayvanların oluşmasına varılır.
Yaradanın başlangıçta bütün özünü birkaç ya da bir biçime üfürdüğü
yaşamı böyle anlayan ve bu gezegen çekimin değişmez yasasına göre dönüp
dururken, böylesine basit bir başlangıçtan en güzel, en olağanüstü sayısız[vi]
biçimlerin türemiş ve türemekte olduğunu kavrayan bu yaşam görüşünde gerçekten
yücelik vardır."[vii]
Öner Ünalan, "Türlerin Kökeni'nin son tümcesi
konusunda şöyle söyler:[viii]
"Türlerin
Kökeni şöyle biter: 'Yaradanın başlangıçta bütün özünü
birkaç ya da bir biçimde üfürdüğü yaşamı böyle anlayan ve
... böylesine basit bir başlangıçtan en güzel, en olağanüstü
sayısız biçimlerin türemiş ve türemekte olduğunu kavrayan bu
yaşam görüşünde gerçekten yücelik vardır.'[1]
Bunun bir ödün olduğu bellidir. Yaradanın yaşam özünü üfürmesi,
Eski Ahid'e uygun bir söyleyiştir. Darwin kendisi, yakın arkadaşı
bitkibilimci Joseph D. Hooker'a yazdığı 29 Mart 1863 tarihli
mektubunda, bunu 'yaltaklanma' (truckling) sayar: 'Pentateuchal
[Eski Ahid'in ilk beş kitabıyla ilgili. Ö. Ü.] yaratma terimini
kullanarak kamuoyuna yaltaklandığım için çok pişmanım; gerçekte,
tümüyle bilinmeyen bir süreçle 'ortaya çıkan' demek
istiyordum.'[2] Ama kitabının sonraki baskılarında bu
düzeltmeyi yapmaz.
"Türlerin Kökeni'nde teori genel olarak konur, belirli
herhangi bir türe uygulanmaz; insanla ilgili bir tek tümce vardır:
'İnsanın kökeni ve tarihi daha da aydınlanacaktır.'"[3]
[1] Charles Darwin, Türlerin Kökeni (5.
baskı,
çeviren: Öner Ünalan, Onur Yayınları, Ankara, Şubat 1996), s.
551.
[2] Howard E. Gruber, Darwin On Man, A Psycological
Study of Scientific Creativity, (E. P. Dutton and Co., Inc., New
York, 1974), p. 209.
[3] Charles Darwin, Türlerin Kökeni, s. 550.
[Sayfa başı]
i Charles Darwin,
"Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan), 2. baskı, Evrensel Basım Yayın,
İstanbul, Ocak 2011, s. 7-10.
ii Aydın Çubukçu, "Önsöz", ay., s. 11-14.
iii Bkz.: Ragıp Gelencik, "Seksüel Seçme", Türkiye Yazıları
(dergi), sayı 1, Nisan 1977, s. 33. (yazıyı okumak için buraya tıklayınız.)
iv Bkz.: Charles Darwin, agy., s. 25.
v Ragıp Gelencik, agy., s. 33.
vi Öner Ünalan, "Türlerin Kökeni"nin Şubat 1996 baskısının
metnine elyazısıyla "sayısız" sözcüğünü eklemiş.
Öner Ünalan, titiz bir çevirmendi. Çevirilerini basıldıktan sonra da okur, dizgide
vb. gözden kaçan kusurları düzeltirdi. Şubat 1996 baskısının metnine elyazısıyla
eklediği sözcük, Darwin'in özgün metninde de vardır: "endless forms"
(sayısız biçimler). "Türlerin Kökeni"nin Öner Ünalan çevirisi, Şubat
1996'da Onur Yayınları'nca basıldıktan sonra, Eylül 2009'da Evrensel Basım Yayın
tekrar basıncaya kadar, 13 yıl boyunca yayınlanamadı. 2009'da, çevirinin
basıldığı dönemde, Öner Ünalan hastaydı ve sözkonusu eklemenin yapıldığı
kitap büyük oğlundaydı. Dolayısıyla bu ekleme (düzeltme) bir biçimde unutuldu
ve "Türlerin Kökeni"nin Evrensel Basım Yayın'ca yapılan
4. baskısında (Ekim 2013) ve sonrakilerde yer alabildi.
vii Charles Darwin, agy., s. 547.
viii Öner Ünalan, "Darwin Ne Yaptı?", Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Ekim 2012, s. 80-81.
|
|