Çevirileri

TÜRLERİN KÖKENİ | Charles Darwin

Yayın Tarihçesi
İçindekiler
Tanıtım
Son Paragraf

Yayın Tarihçesi

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 1. baskı, Sol Yayınları, Ankara, Haziran 1970, 469 sayfa).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 2. baskı, Onur Yayınları, Ankara, Nisan 1976).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 3. baskı, Onur Yayınları, Ankara, Aralık 1984).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 4. baskı, Onur Yayınları, Ankara, Ocak 1990).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 5. baskı, Onur Yayınları, Ankara, Şubat 1996).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 1. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Eylül 2009, 552 sayfa).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 2. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Ocak 2011).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 3. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Haziran 2012, 520 sayfa).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 4. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Ekim 2013).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 5. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Haziran 2014).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 6. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Şubat 2015).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 7. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Eylül 2015).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 8. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Mart 2016).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 9. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Eylül 2016).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 1. baskı, Kor Kitap, İstanbul, Eylül 2017, 561 sayfa).

Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan, 1. baskı, Ginko Kitap, İstanbul, Ekim 2018, 488 sayfa).

[Sayfa başı]


İçindekiler[i]

Önsöz[ii]
Türlerin Kökeni Konusundaki Görüşlerin Bu Kitabın İlk Baskısına Kadarki Kısa Tarihi
Giriş
1. Bölüm Evcilleşmenin Etkisinde Değişim
Değişkenliğin Nedenleri
Alışkanlığın ve Parçaların Kullanılmasının ya da Kullanılmamasının Etkileri; Karşılıklı Değişim; Soyaçekim
Evcil Çeşitlerimizin Irası; Çeşitlerle Türleri Ayırt Etmenin Güçlükleri; Bir ya da Birden Çok Türden Olan Evcil Çeşitlerin Kökeni
Evcil Güvercinlerin Irkları, Bunların Farkları ve Kökeni
Eskiden İzlenmiş Seçme İlkeleri ve Bunların Etkileri
Bilinçsiz Seçme
İnsanın Seçme Yetisine Elverişli Durumlar
2. Bölüm Doğanın Etkisinde Değişim
Bireysel Farklar
Kuşkulu Türler
Geniş Alanlara Yayılmış, Sık Rastlanan Türler En Çok Değişir
Her Ülkede Büyük Cinslerin Türleri, Küçüklerinkilerden Daha Çok Değişir
Büyük Cinslerin Birçok Türü Çeşitlere Benzer; Çünkü Çok Yakın Ama Eşit Olmayan Hısımlıkları Vardır ve Yayılma Alanları Sınırlıdır
Özet
3. Bölüm Varolma Savaşı
Geniş Bir Anlamda Kullanılan Varolma Savaşı Terimi
Üremenin Geometrik Oranı
Üremeyi Güçleştiren Engellerin Doğası
Varolma Savaşı Sırasında Bütün Hayvanlar ve Bitkiler Arasındaki Karmaşık İlişkiler
En Zorlu Varolma Savaşı Aynı Türün Çeşitleri ve Bireyleri Arasındadır
4. Bölüm Doğal Seçme; ya da En Uygunların Kalımı
Eşeysel Seçme
Doğal Seçmenin Etkisine, ya da En Uygunların Kalımına Örnekler
Bireylerin Çaprazlanması Üzerine
Doğal Seçme Yolu ile Yeni Biçimlerin Türemesine Elverişli Durumlar
Doğal Seçme Yüzünden Tükenme
Iranın Iraksaması
Ortak Bir Atanın Döllerinde Tükenme ve Iranın Iraksaması Yoluyla Doğal Seçmenin Olası Etkileri
Organlanmanın Yükselmeye Uğraştığı Aşamalar Üzerine
Iranın Yakınsaması
Bölümün Özeti
5. Bölüm Değişim Yasaları
Parçaların Kullanılmasının ve Kullanılmamasının Doğal Seçmeyle Denetlenen Etkileri
İklime Alışma
Karşılıklı Değişim
Büyümenin Dengelenmesi ve Ekonomisi
Katmerli, Güdük, Az Organlanmış Yapılar Değişkendir
Herhangi Bir Türde Olağanüstü Gelişmiş Bir Parça, Hısım Türlerdeki Aynı Parçaya Oranla, Değişkenliğe Daha Çok Eğilimlidir
Türsel Iralar Cinsel Iralardan Daha Değişkendir
Özet
6. Bölüm Teorinin Güçlükleri
Son Derece Yetkin ve Karmaşık Organlar
Geçiş Tarzları
Doğal Seçme Teorisinin Özel Güçlükleri
Görünür Önemleri Az olan Organların Doğal Seçmeden Etkilenmesi
Yararcılık Öğretisi (Utilitarian Doctrine) Nereye Dek Doğrudur: Güzellik Nasıl Kazanılır?
Özet: Doğal Seçme Teorisi, Tip Birliği ve Varolma Koşulları Yasasını da Kucaklar
7. Bölüm Doğal Seçme Teorisine Yöneltilmiş Çeşitli İtirazlar
8. Bölüm İçgüdü
Soyaçekilmiş Alışkanlık Değişmeleri ya da Evcil Hayvanlarda İçgüdü
Özel İçgüdüler
İçgüdülere Uygulanmış Durumuyla Doğal Seçme Teorisine Yöneltilmiş İtirazlar: Eşeysiz (Neuter) ve Kısır Böcekler
Özet
9. Bölüm Hibritlik
Birinci Çaprazların ve Hibritlerin Kısırlığının Yasaları
Birinci Çaprazların ve Hibritlerin Kısırlığının Kökeni ve Nedenleri
Karşılıklı İki-biçimlilik ve Üç-biçimlilik
Çaprazlanan Çeşitlerin ve Melez Döllerin Doğurganlığı Evrensel Değildir
Hibritlerle Melezlerin Doğurganlıklarından Bağımsız Olarak Karşılaştırılması
Bölümün Özeti
10. Bölüm Yerbilimsel Belgelerin Eksikliği Üzerine
Su-yalaması ve Çökelme Tutarına Göre Geçmiş Zaman Üzerine
Eskivarlıkbilimsel Dermelerin Azlığı Üzerine
Belirli Herhangi Bir Oluşumda Ara Çeşitlerin Yokluğu Üzerine
Bütün Hısım Tür Gruplarının Birdenbire Ortaya Çıkması Üzerine
Taşıl Bulunduğu Bilinen En Eski Tabakalarda Hısım Tür Gruplarının Birdenbire Ortaya Çıkması Üzerine
11. Bölüm Canlı Varlıkların Yerbilimsel Ardışımı Üzerine
Tükenme Üzerine
Bütün Dünyadaki Canlı Biçimlerin Aşağıyukarı Aynı Zamanda Değişmesi Üzerine
Tükenmiş Türlerin Birbirleriyle ve Yaşayan Biçimlerle İlgileri Üzerine
Eski Biçimlerin Yenilere Göre Gelişim Durumu
Üçüncü Zamanın Sonları Boyunca Aynı Tiplerin Aynı Alanlardaki Ardışımı Üzerine
Geçen Bölümün ve Bunun Özeti
12. Bölüm Coğrafi Dağılım
Dağılma Yolları
Buzul Çağında Yayılma
Kuzeyde ve Güneyde Almaşan (Alternate) Buzul Çağları
13. Bölüm Coğrafi Dağılım - Katkı
Tatlı-su Ürünleri
Okyanus Adalarının Canlıları Üzerine
Okyanus Adalarında Kurbağagillerin ve Karasal Memelilerin Yokluğu Üzerine
Adalardaki Canlıların En Yakın Anakaradakilerle İlişkileri Üzerine
Geçen Bölümün ve Bunun Özeti
14. Bölüm Organik Varlıkların Karşılıklı Hısımlıkları; Biçimbilim (Morphology); Embriyoloji; Güdük Organlar
Sınıflama
Biçimbilim
Gelişim ve Ebriyoloji
Güdük, Körelmiş, ve Atılmış Organlar
Özet
15. Bölüm Özet ve Sonuç
Kişi Adları Dizini
Yer Adları Dizini

[Sayfa başı]


Tanıtım

"Türlerin Kökeni" (The Origin of Species, 1859), Öner Ünalan'ın deyişiyle, "Darwin'in genel okuru ilgilendiren"[iii] üç kitabından biri ve en önemlisidir. Diğerleri, "İnsanın Türeyişi" ve "Seksüel Seçme"dir; ikisi tek kitap olarak (The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex - "İnsanın Türeyişi ve Eşeyle İlişkili Seçme") 1871'de yayınlanmıştır.

İlk baskısı 24 Kasım 1859'da yapılan "Türlerin Kökeni", Darwin'in sağlığıda 6 baskı yapmıştır (ikinci baskı, 7 Ocak 1860; üçüncü baskı, Nisan 1861; dördüncü baskı, Haziran 1866; beşinci baskı, Temmuz 1869 ve altıncı baskı, Ocak 1872) ve Darwin'in 1872'ye dek yaptığı düzeltme ve eklemelerle sürekli gelişmiştir.[iv] "Türlerin Kökeni"nin Türkçeye çevrilip basılması için, 111 yıl geçmesi gerekecektir.

Öner Ünalan, Charles Darwin'in "The Origin of Species" (Everyman's Library, 1967) adlı kitabını İngilizce aslından, Almanca çevirisi "Die Entstehung der Arten" (Philipp Reclam Jun. Stuttgart, 1967) ile karşılaştırarak, 1969 yılında Türkçeye çevirmiştir ve kitap "Türlerin Kökeni" adıyla Haziran 1970'te, Sol Yayınları'nca basılmıştır. Bu, Öner Ünalan'ın yayınlanmış ilk çevirisidir.

İlk basımının ardından, "Türlerin Kökeni"ni basma işini Onur Yayınları üstlenmiştir ve bu yayınevince en son Şubat 1996'da 4. kez basılmıştır. Evrensel Basım Yayın'ın 2009-2016 yılları arasında 9 kez, Kor Kitap'ın Eylül 2017'de bir kez bastığı "Türlerin Kökeni"ni, Ginko Kitap Ekim 2018'de basmaya başlamıştır. (Kitabın baskıları için "Yayın Tarihçesi"ne bakınız.)

* * *

Öner Ünalan'ın, Yeni Ülke dergisinde (1978) yayınlanan "Darwin Ne Yaptı?" adlı incelemesini okumak için buraya tıklayınız.

Öner Ünalan'ın, "Darwin Ne Yaptı?" (1997) adlı kitabının "Darwin'in Evrim Sürecine Bakışı" başlıklı kısmını okumak için buraya; "Yaratılış Dogması ve Darwin" başlıklı ksımını okumak için ise buraya tıklayınız.

2009 yılında Hayat Televizyonu'nca gerçekleştirilen, Öner Ünalan'ın, "Türlerin Kökeni"nin ve Darwin'in öteki kitaplarının Türkiye'de yayınlanma sürecinden de sözettiği söyleşiyi izlemek için buraya tıklayınız.

[Sayfa başı]


"Türlerin Kökeni"nin Son Paragrafı

Öner Ünalan, Darwin için şöyle söyler: "Engin ve yaratıcı bir hayalgücü vardır Darwin'in. Onun bu yanı kitapları okunurken belki farkedilir, ama okunduktan sonra şöyle biraz düşünülünce göz kamaştırır. Bu hayalgücünü besleyen veriler öyle bol ve çeşitlidir ki, okur şunu kavrayıverir: Darwin'in başardığı işi ancak üzerinde güneş batmayan, bütün canlılar alemi üzerine kurulmuş bir imparatorluğun birinci sınıf yurttaşlarından ve onun gibi biri yapabilirdi."[v] Öner Ünalan'ın sözünü ettiği 'düş gücü', kuşkusuz, Darwin'in kitaplarının düşünsel yönüyle ilgilidir; ve onun sözlerine, Darwin'in düş gücünün kitaplarına yazınsal değer kattığı da eklenebilir. İşte, "Türlerin Kökeni"nin son paragrafı:

"Çeşitli bitkilerle kaplı, çalılıklarında kuşların ötüştüğü, türlü böceklerin uçtuğu; nemli toprağında tırtılların, solucanların süründüğü bir yamaca bakıp, birbirinden böylesine farklı, ve birbirine böylesine karmaşık bir tarzda bağımlı ve ustalıkla yapılmış bütün o canlı biçimlerin, çevremizde etkilerini sürdüreduran yasaların ürünü olduğunu düşünmek ilginçtir. Bu yasalar —geniş anlamda— Üreme ve Büyüme; Soyaçekim (hemen hemen üremenin kapsamında kalır); yaşam koşullarının, ve parçaların kullanılıp kullanılmamasının doğrudan ve dolaylı etkilerinin sonucu olan değişkenliktir; üreme öylesine hızlıdır ki Yaşama Savaşına yol açar; ve bunun sonucu Iranın Iraksamasını ve az gelişmiş biçimlerin tükenmesini zorunlu kılan Doğal Seçmedir. Böylece, doğanın savaşından, açlıktan ve ölümden, düşünebildiğimiz en yüce ereğe, daha yukarı hayvanların oluşmasına varılır. Yaradanın başlangıçta bütün özünü birkaç ya da bir biçime üfürdüğü yaşamı böyle anlayan ve bu gezegen çekimin değişmez yasasına göre dönüp dururken, böylesine basit bir başlangıçtan en güzel, en olağanüstü sayısız[vi] biçimlerin türemiş ve türemekte olduğunu kavrayan bu yaşam görüşünde gerçekten yücelik vardır."[vii]

Öner Ünalan, "Türlerin Kökeni'nin son tümcesi konusunda şöyle söyler:[viii]

"Türlerin Kökeni şöyle biter: 'Yaradanın başlangıçta bütün özünü birkaç ya da bir biçimde üfürdüğü yaşamı böyle anlayan ve ... böylesine basit bir başlangıçtan en güzel, en olağanüstü sayısız biçimlerin türemiş ve türemekte olduğunu kavrayan bu yaşam görüşünde gerçekten yücelik vardır.'[1] Bunun bir ödün olduğu bellidir. Yaradanın yaşam özünü üfürmesi, Eski Ahid'e uygun bir söyleyiştir. Darwin kendisi, yakın arkadaşı bitkibilimci Joseph D. Hooker'a yazdığı 29 Mart 1863 tarihli mektubunda, bunu 'yaltaklanma' (truckling) sayar: 'Pentateuchal [Eski Ahid'in ilk beş kitabıyla ilgili. Ö. Ü.] yaratma terimini kullanarak kamuoyuna yaltaklandığım için çok pişmanım; gerçekte, tümüyle bilinmeyen bir süreçle 'ortaya çıkan' demek istiyordum.'[2] Ama kitabının sonraki baskılarında bu düzeltmeyi yapmaz.
"Türlerin Kökeni'nde teori genel olarak konur, belirli herhangi bir türe uygulanmaz; insanla ilgili bir tek tümce vardır: 'İnsanın kökeni ve tarihi daha da aydınlanacaktır.'"[3]



[1] Charles Darwin, Türlerin Kökeni (5. baskı, çeviren: Öner Ünalan, Onur Yayınları, Ankara, Şubat 1996), s. 551.

[2] Howard E. Gruber, Darwin On Man, A Psycological Study of Scientific Creativity, (E. P. Dutton and Co., Inc., New York, 1974), p. 209.

[3] Charles Darwin, Türlerin Kökeni, s. 550.

[Sayfa başı]


i Charles Darwin, "Türlerin Kökeni" (çev. Öner Ünalan), 2. baskı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Ocak 2011, s. 7-10.

ii Aydın Çubukçu, "Önsöz", ay., s. 11-14.

iii Bkz.: Ragıp Gelencik, "Seksüel Seçme", Türkiye Yazıları (dergi), sayı 1, Nisan 1977, s. 33. (yazıyı okumak için buraya tıklayınız.)

iv Bkz.: Charles Darwin, agy., s. 25.

v Ragıp Gelencik, agy., s. 33.

vi Öner Ünalan, "Türlerin Kökeni"nin Şubat 1996 baskısının metnine elyazısıyla "sayısız" sözcüğünü eklemiş.

Öner Ünalan, titiz bir çevirmendi. Çevirilerini basıldıktan sonra da okur, dizgide vb. gözden kaçan kusurları düzeltirdi. Şubat 1996 baskısının metnine elyazısıyla eklediği sözcük, Darwin'in özgün metninde de vardır: "endless forms" (sayısız biçimler). "Türlerin Kökeni"nin Öner Ünalan çevirisi, Şubat 1996'da Onur Yayınları'nca basıldıktan sonra, Eylül 2009'da Evrensel Basım Yayın tekrar basıncaya kadar, 13 yıl boyunca yayınlanamadı. 2009'da, çevirinin basıldığı dönemde, Öner Ünalan hastaydı ve sözkonusu eklemenin yapıldığı kitap büyük oğlundaydı. Dolayısıyla bu ekleme (düzeltme) bir biçimde unutuldu ve "Türlerin Kökeni"nin Evrensel Basım Yayın'ca yapılan 4. baskısında (Ekim 2013) ve sonrakilerde yer alabildi.

vii Charles Darwin, agy., s. 547.

viii Öner Ünalan, "Darwin Ne Yaptı?", Evrensel Basım Yayın, İstanbul, Ekim 2012, s. 80-81.