SEKSÜEL SEÇME^[i]

Bugün yaşambilimsel evrimin nedenleri, yolları üzerine daha çok şey biliyoruz, ama modern yaşambilimin kurucusu olan Darwin'in doğal ve seksüel seçme ilkeleri geçerliklerini yitirmiş değil. Değerden düşen, Darwin'in soyaçekimle ilgili varsayımları. Doğal seçme ile seksüel seçmenin evrimin biricik yolu olduğunu da öne sürmemiştir Darwin. Onların yalnızca en önemli yollardan olduğunu özellikle vurgulamıştır. Çağındaki bilgileri çok iyi değerlendirmiş olan bu büyük yaşambilimci, ne yazık ki, soyaçekim konusunda bilimsel verilerden yoksundu, ama soyaçekimin evrim yasalarından biri olduğunu gereğince belirtmiştir.

Darwin'in genel okuru ilgilendiren yapıtlarının Türkçeye çevrilmesi Seksüel Seçme ile tamamlanmış oluyor: Yazılmalarından 110 yılı aşkın bir süre sonra... Evrim teorisinin ortaya konduğu Türlerin Kökeni bizde, nedense, belki de okurlar kafalarındaki bazı sorulara hemen yanıt bekledikleri için, teorinin insan soyuna uygulandığı İnsanın Türeyişi'nden daha az ilgi gördü. Erkek-dişi farklılığını ve insan ırkları arasındaki bazı farkları açıklamak için kaleme alınmış olan Seksüel Seçme yalnız adından ötürü ilgi uyandırmamalı...

Engin ve yaratıcı bir hayalgücü vardır Darwin'in. Onun bu yanı kitapları okunurken belki farkedilir, ama okunduktan sonra şöyle biraz düşünülünce göz kamaştırır. Bu hayalgücünü besleyen veriler öyle bol ve çeşitlidir ki, okur şunu kavrayıverir: Darwin'in başardığı işi ancak üzerinde güneş batmayan, bütün canlılar alemi üzerine kurulmuş bir imparatorluğun birinci sınıf yurttaşlarından ve onun gibi biri yapabilirdi. Seksüel Seçme'de de büyük bir veri bolluğu ile karşılaşılır. Böceklerden memelilere ve sonunda insana kadar, bütün hayvanlar alemi gözden geçirilir, şaşırtıcı ayrıntılar üzerinde durulur. Yaşambilimsel anlamda erkek-dişi çelişkisinin nelere yolaçabildiği sergilenir. Aşkın yalnız insana özgü olmadığı, tersine, evrensel ve hayvansal olduğu, Darwin'in göstermek istediği bu değilse de, açıkça ortaya çıkar. Seksüel Seçme'yi okuyan kimse aşkı, aşk üzerine yazmayı küçümseyen, aşk üzerine yazanları kınayan keskin devrimciler gibi düşünmenin hiç de diyalektik olmadığını farkediverir. Bazı güzel sanatların yaşambilimsel kökenleri üzerine düşünceye varır. Seksüel Seçme, bu yanıyla, güzel sanatları sevenlerin de özellikle okuması gereken bir kitaptır.

Darwin toplumsal koşulların insan soyunda seksüel seçmeyi nasıl aksattığını da belirtir. Yazdıkları, kimi okurları herhalde şöyle düşündürecektir: Dünya biraz da aşk uğruna değiştirilmelidir...

ⁱ Ragıp Gelencik, "Seksüel Seçme", Türkiye Yazıları (dergi), sayı 1, Nisan 1977, s. 33.

Öner Ünalan'ın "Seksüel Seçme" çevirisi, Nisan 1977'de Onur Yayınları'nca basılmıştır. (Kitapla ilgili bilgi için buraya tıklayınız.)