|
GELENCİKLER
Yayın Tarihçesi
 |
Ragıp Gelencik, "Gelencikler"
(şiir),
1994, 47 daktilo sayfası. |
[Sayfa başı]
İçindekiler
|
Ankaralı Gelencikler |
|
|
Sayılama |
|
|
İkiz Rubai |
|
|
Deniz |
|
|
Çiçekleme |
|
|
Enflasyonlu Rakı |
|
|
Karşıdiyalektik |
|
|
Kırlama |
|
|
Son Tahlil |
|
|
Gönül |
|
|
? |
|
|
Çay |
|
|
Enflasyon Çocukları İçin |
|
|
1. Madde |
|
|
Ötelenmiş Ağıt |
|
|
Bilgi |
|
|
Çocuklama |
|
|
Giden |
|
|
Ayrılık |
|
|
Cemal Süreya İçin |
|
|
Bilmek |
|
|
Çözüm |
|
|
Başka |
|
|
Mektup |
|
|
Mani Gibi |
|
|
Uyutulmuş Kuşak |
|
|
Dayanışma |
|
Sıvaslı Gelencikler |
|
|
Gökmedrese |
|
|
Hüzün |
|
|
Özlem |
|
|
Türkü Otu |
|
|
İlhan'la Kale Parkında |
[Sayfa başı]
Tanıtım
Öner Ünalan'ın "Gelencikler" adlı şiir
kitabında yer alan, bildiğimiz ilk ve yayımlanmamış şiiri "Sayılama" Temmuz 1962,
son ve gene yayımlanmamış şiiri "Mektup" Ekim 1994 tarihlidir.
Şiirler 32 yıllık bir zaman dilimine yayılmış görünseler de,
çoğu 1979-1982 ve 1993-1994 yılları arasında yazılmıştır.
Öner Ünalan, 1994'te kitaplaştırdığı şiirlerini yazıldıkları yere göre
iki kesime ayrmış ve tarihlerine göre
sıralamıştır. Kitabın "Ankaralı Gelencikler" adlı birinci bölümünde
26, "Sıvaslı Gelencikler" adlı ikinci bölümünde 5 şiir
vardır. Gerçekte, birinci bölümde yer alan şiirlerin hepsi
Ankara'da yazılmamıştır. Bir kesimi, başka yerlerde yazılmaya
başlanmış, son biçimlerini Ankara'da almıştır. Öner Ünalan,
ikinci bölümde yer alan şiirlerini
ise, 12 Eylül Darbesi'nin ardından
tayin edildiği Sıvas'ta, 1982 yılının Nisan-Haziran ayları arasında yazmış;
bunlardan ikisini İlhan Erdost'un anısına sunmuştur.
Öner Ünalan kitabını, "Rüzgâr'a" diyerek, eşine armağan
etmiştir.
[Sayfa başı]
Öner Ünalan'ın Şiire İlgisi Üzerine
Öner Ünalan pek az şiir yazmış ve bir kesimini dergilerde yayımlamıştır. Yayımladığı ilk şiiri "İkiz
Rubai" Haziran 1977de yazılmış ve Türkiye Yazıları
dergisinin Temmuz 1977 tarihli sayısında yayınlanmıştır.[i]
Bu, kitabında yer alan ikinci şiir olduğuna göre, Öner Ünalan'ın
1962 ile 1977 yılları arasında şiir yazmadığı uzun bir dönemi
olmuştur. Bilemeyeceğimiz nedenlerden ötürü, kimi yıllarda daha
çok şiir yazmış, kimilerinde hiç yazmamıştır. 1980, en çok şiir
yazdığı yıldır ve bu yılda yazdığı şiirleri, kitabının
üçte birini oluşturmaktadır. Kitabının yaklaşık üçte birini
de 1993-1994 yıllarında yazdığı şiirleri oluşturmaktadır.
Kitabında yer alan son şiiri 1994 tarihli olduğuna göre, bildiğimiz
kadarıyla, ölümüne kadar geçen 17 yıllık sürede hiç şiir
yazmamıştır.
Öner Ünalan, kendisiyle yapılan bir söyleşide söylediğine göre, "lise son sınıfta" öyküler yazmıştır.[ii]
Herhalde, yazına ilgi duyan her genç gibi, ilk gençliğinde şiirler
de yazmış olmalı.[iii] Belirli dönemlerinde ve az sayıda şiir yazmış
olsa da, çekincesiz, her zaman şiirle ve şiirin sorunlarıyla ilgilendiğini
söyleyebiliriz. 1962'de, Bertolt Brecht'in iki şiirini Almancasından çevirmiş ve Yeni
Ufuklar dergisinde yayımlamıştır.[iv] Bunlar, yayımlanan
ilk çevirileridir. Şiir üzerine
ilk yazısını ise, Yeni Ülke dergisinin Nisan/Eylül 1980
tarihli sayısında yayımlamıştır.[v] Bu yazısıyla,
Doğan Öz'ün Mart 1980'de Türkiye Yazıları
Yayınları'ndan çıkan "Biz Ölmeyiz" adlı şiir
kitabını tanıtmıştır.[vi] Son yazısını, Evrensel
Kültür dergisinin Mart 1998 tarihli sayısında yayımlamıştır.[vii]
Öner Ünalan'ın şiirle ve şiirin sorunlarıyla ilgilenme
nedenlerinden herhalde başlıcası dilciliğidir. Bir yazısında şöyle söylemiştir:
"Şiir, nesnesi dil olan yaratılardandır. Dilsiz şiir olmaz."[viii]
Öte yandan, şiirle, toplumsal ve sanatsal bir ürün olması
dolayısıyla da ilgilenmiştir. Bir yazısında, şiirin toplumsal işlevini
şöyle anlatır:
"Şiir salt söz ustalığı değildir, birtakım bilgiler de iletir. Bilimsel olmayan bu bilgiler kimseye yabancı değildir; çünkü hepsi yaşamış ve yaşıyor olmaktan edinilmiştir. Ne var ki, bu bilgiler eşit paylaşılmış ve paylaşılıyor değildir. Şair bu eşitsiz paylaşılmış bilgileri onlara uygun bir dille, güzel ve etkli bir biçimde herkese eşit sunan kişidir. Ama o bilgiler şiir dolayısıyla da eşit paylaşılmış olmaz. Herkes kendi toplumsal ve bireysel varlığının elverdiği oranda pay alır onlardan. Şiir, okuyan herkesin payını artırır. Yalnız şiir değil, bütün yazın ve bütün güzel sanat dalları insanca paylaşmanın en ileri biçimidir."[ix]
Öner Ünalan, dil yazılarında yeri geldiğinde şiirle
ilgili konulara değinmiş;[x] kimi yazılarında ise doğrudan şiirin
yapısal özelliklerini ve sorunlarını ele almıştır.[xi]
"Gayri manzum" ya da "düzyazı" şiir karşılığı
olarak "koşuksuz şiir" terimini ilk kez, şiir-dize ilişkisini
ele aldığı bir yazısında Öner Ünalan kullanmıştır.[xii]
* * *
 |
Öner Ünalan'ın şiirleri için buraya
tıklayınız. |
[Sayfa başı]
i Bkz.: Ragıp Gelencik, "İkiz Rubai", Türkiye Yazıları (dergi), sayı 4, Temmuz 1977, s.
10.
ii Bkz.: "Hikayede Yeni Bir Ad: Öner Ünalan", Dost (dergi), Ankara, Haziran 1965, s. 9-10. (Söyleşiyi okumak için
buraya tıklayınız.).
iii Öner Ünalan'ın, genç yaşta şiir yazıp yazmadığını
bilemesek de, şiirle ilgilendiğini biliyoruz: Bir yazısında, Paul Eluard'ın "Özgürlük" adlı şiirini
"1953 başlarında", 18 yaşındayken okuduğunu söylüyor.
Bkz.: Ragıp Gelencik, "Özgürlük, Aşk, Şiir", Evrensel Kültür (dergi), sayı 79, Temmuz 1998, s. 47. (Yazıyı okumak için
buraya tıklayınız.)
iv Bkz.: Bertolt Brecht, "Bir Hizmetçi Kızın Düşleri" (şiir, çev. Öner Ünalan), Yeni
Ufuklar (dergi), sayı 119, Nisan 1962, s. 36-37 ve Bertolt Brecht, "Türkü" (şiir, çev. Öner Ünalan), Yeni
Ufuklar (dergi), sayı 119, Nisan 1962, s. 38-39.
v Ragıp Gelencik, "Şiirlerinde Doğan Öz", Yeni Ülke (dergi), sayı 11/12, Nisan/Eylül 1980, s. 219-221. (Yazıyı okumak için
buraya tıklayınız.).
vi Bkz.: Doğan Öz, Biz Ölmeyiz, Türkiye Yazıları Yayınları, Mart 1980,
Ankara.
vii Bkz.: Ragıp Gelencik, "Şiir Ucuzlatılmak İsteniyor", Değintiler, Evrensel Kültür (dergi), sayı 75, Mart 1998, s.
48. (Yazıyı okumak için buraya
tıklayınız.)
viii Ay.
xi Ragıp Gelencik, "Özgürlük, Aşk, Şiir", ...
x Örneğin, bkz.: Ragıp Gelencik, "Nâzım Hikmet'in 73. Mektubu Üstüne", Dil ve Politika (Fe Yayınları, Ankara, Kasım 1993), s. 167-188. Bu yazı ilk kez Evrensel Kültür dergisinde (Ragıp Gelencik, "Nâzım Hikmet'in 73. Mektubu Üstüne", Evrensel Kültür (dergi), sayı 16, Nisan 1993.) yayınlanmıştır. (Yazıyı okumak için
buraya tıklayınız.).
xi Örneğin, bkz.: Ragıp Gelencik, "Dize ve Şiir", Evrensel Kültür (dergi), sayı 48, Aralık 1995, s. 22-23.
Öner Ünalan'ın "Dize ve Şiir" adlı yazısı, koşuk-şiir, koşuk-dize ve şiir-dize ilişkilerini olduğu kadar, konuşma ve yazı dilinin, koşuklamanın
ve şiirin
yapısal özellikleri üzerindeki etkilerini açıklaması bakımından
da önemlidir.
(Yazıyı okumak için
buraya tıklayınız.)
xii Bkz.: Ay.
|
|
