Yazıları

"DİYALEKTİĞİN BİÇİMSELLEŞTİRİLMESİ SORUNU"[i]

...

"Diyalektiğin Biçimselleştirilmesi" ilginç bir sorun. Bu sorun çok açık seçik konmak gerekiyor. Diyalektiğin yasaları, birer önerme (proposition) olduklarına göre, her önerme gibi biçimselleştirilebilirler. Örneğin, karşıtların birliği yasası,

biçiminde biçimselleştirilebilir. Sembolik mantık bakımından böyle bir biçimselleştirme yanlış sayılabilir.

Niteliğin niceliğe dönüşmesi yasası,[ii]

biçiminde yazılabilir.

Yadsımanın yadsınması yasasının nasıl biçimselleştirilebileceğini düşünmedim.

Böyle biçimselleştirmeler, kuşkusuz, diyalektiğin çok dar anlamda biçimselleştirilmesidir. Diyalektik tümüyle biçimselleştirilemez diye düşünüyorum. Başka bir söyleyişle, tümüyle biçimselleştirilmiş bir diyalektik idealist bir diyalektik olur. Benim biçimselleştirilemez dediğim diyalektik materyalist diyalektiktir. Materyalist diyalektik somut durumlardan veya koşullardan yola çıktığı için, her yeni durumda ilişkileri ve çelişkileri saptamakla işe başlıyor demektir. İlişkilerin ve çelişkilerin her yeni durumda aynı biçimde bağlantılandırılması, diyalektiğin özüne aykırı görünüyor.

...

Sorunun ille de çözümü olmak gerekmez. Bazan iyi irdelenmesi bile çok önemlidir.


i Öner Ünalan'ın, "Diyalektiğin Biçimselleştirilmesi Sorunu" (Nisan 1999) adlı yayınlanmamış bir yazı üzerine, 14 Ekim 2000'de yazdığı değerlendirme yazısından alıntı. Yayınlanmamıştır.

ii Niceliğin niteliğe (ve tersi) dönüşmesi yasası. (Bkz.: Friedrich Engels, "Dialectics of Nature", Progress Publishers, 7th printing, 1976, p. 62.)