ÖNER ÜNALAN'IN KISA YAŞAMÖYKÜSÜ^[i]

Öner Ünalan, 5 Ocak 1935'te Bursa'da doğdu. 1924'te İskeçe'nin Kurular köyünden (bugünkü Komnina, Xanthi) Türkiye'ye göç eden bir ailenin oğludur. Baba adı Halil, ana adı Ayşe'dir. Bursa Erkek Lisesi'nde okudu. Almanca'yı ortaokul ve lisede öğrendi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi'ni bitirerek ziraat mühendisi oldu (1957).

Burslu okuduğu için, devlete olan borcunu ödemek üzere bir yılı aşkın süre Erzurum'daki Pulur Öğretmen Okulu'nda (eski Pulur Köy Enstitüsü) tarım öğretmenliği yaptı (1957-58). Askere gitti. Ankara Mamak'taki Piyade Yedek Subay Okulu'nda eğitim gördü ve "48. Dönem P. Yd. SB. O. P. birincisi" oldu. Yedek subay olarak ABC Dairesi'nde askerliğini sürdürdü ve tamamladı (1958-59). Van'daki Alpaslan İlköğretmen Okulu'nda (eski Ernis Köy Enstitüsü) tarım öğretmenliği yaptı (1959-61).

1961'de, Georgetown Üniversitesi'nin Ankara'daki dil okulunda İngilizce öğrendi. İlk yazılarını ve çevirilerini (şiir) Yeni Ufuklar dergisinde yayımladı (1961-62). 1962'de, eğitim dalında yüksek lisans yapmak üzere ABD'ye gitti. AID bursuyla, Oklahoma State University-Stillwater'da okudu. Bir yıl içinde yüksek lisans derslerini verdi ve master tezini sunarak, ziraat yüksek mühendisi oldu. ABD'de kalması yolundaki ısrarlara karşın, 1963'te Türkiye'ye döndü.

Eskişehir'in Mahmudiye ilçesinin Hamidiye köyündeki Yunus Emre İlköğretmen Okulu'nda (eski Çifteler Köy Enstitüsü) yaklaşık altı yıl tarım öğretmenliği yaptı (1963-69). 1964'te evlendi. 1969'da öğretmenliği bıraktı. 1970'te Ankara'ya yerleşti. Kısa bir süre, Sol Yayınları'nda çevirmen ve düzeltmen olarak çalıştı. 1972'de Köy İşleri ve Kooperatifler Bakanlığı'nda çalışmaya başladı; teknik eleman, danışman ve yönetici olarak çalıştı. 1988'de emekli oldu.^[ii]

1965'te Yunus Nadi Armağanı kısa öykü yarışmasına göndermek üzere Karıncayı İncitmeyen Adam adlı bir kısa öykü yazdı ve bu öyküsüyle Yunus Nadi Armağanı kısa öykü birincilik ödülünü aldı. Az sayıda öykü ve şiir yayımladı. Şiirlerinin bir bölüğünü Gelencikler adıyla kitaplaştırdı (1994), ancak yayımlayamadı.

1970'ten sonra dil üstüne çalışmalarına ağırlık verdi. Güneş Dil Teorisi, halk dili, Türkçede 've' sorunu, çevirmek ve dil yenilemek, bilimsel terimlerin Türkçeleştirilmesi, dil-ideoloji ve politika konularında yazılar yayımladı. 1977'de Ahmet Say, Cemal Süreya, Vecihi Timuroğlu, Ali Püsküllüoğlu ve Demir Özlü ile birlikte, Türkiye Yazıları dergisini çıkardı.

Özellikle dil-ideoloji ve politika üstüne yazdığı inceleme, deneme ve tartışma yazılarını Soyut, Türkiye Yazıları, Tan, vd. dergilerde yayımladı. Yazılarının bir bölüğünü Dil ve Politika (1993) adıyla kitaplaştırdı. Gene dil üstüne günlük biçiminde yazdığı denemelerini Papirüs'te (1980-81), Dize'de (1995-98), ve Evrensel Kültür'de (1998-99) yayımladı. Bu yazılarını Dil Günlüğü adıyla kitaplaştırdı (1999), ancak yayımlayamadı. Dil Günlüğü, ölümünden sonra yayınlandı (2012). Ünalan, dil üstüne yazılarında genellikle Ragıp Gelencik takma adını kullandı.

Öner Ünalan, dil çalışmalarının yanı sıra, İngilizce ve Almancadan yaptığı çevirilerle, önemli bilimsel yapıtları Türkçe'ye kazandırdı. Örneğin, C. Darwin'den Türlerin Kökeni, İnsanın Türeyişi ve Seksüel Seçme; A. Einstein, L. Infeld'den Fiziğin Evrimi; K. Marx'tan Matematiksel Elyazmaları; F. Engels'ten Ütopik Sosyalizm ve Bilimsel Sosyalizm; Marx, Engels, Lenin'den Marksizm, Kadın ve Aile; V. I. Lenin'den Karl Marx ve Öğretileri ve Din Üstüne gibi çok sayıda kitap çevirdi. Kimi çevirilerinde Ferhat Gelendeş takma adını kullandı.

Charles Darwin'in bilim tarihindeki yerini Darwin Ne Yaptı? (1997) adlı popüler kitabında anlattı. Son yıllarında, adı büyük olasılıkla Einstein Ne Yaptı? konacak olan popüler bir kitap üzerinde çalışıyordu.

27 Ocak 2011'de Ankara'da öldü.

Öner Ünalan, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası ve Dil Derneği üyesiydi.

ⁱ Öner Ünalan'ın 'kısa yaşamöyküsü'nü Şubat 2011'de, büyük oğlu yazmıştır. Metin, Mart 2012'de gözden geçirilmiştir.

ⁱⁱ Öner Ünalan'ın çalışma arkadaşı ve dostu Sayın Yalçın Doğaner'in bildirdiğine göre, "1972-73 yıllarında teknik eleman olarak Projeli Köy Teşebbüslerini Teşvik Fonu kullanımının değerlendirilmesi, Orman Köylerini Kalkındırma Fonu kullanımının değerlendirilmesi, El Sanatları Fonu kullanımının değerlendirilmesi araştırmalarını yaptı."

Elimizde Öner Ünalan'ın, yazılma amacı "Türkiye'de ana geçim kaynağı köy elsanatları olan köylerin dağılımını, bunun neden ileri geldiğini ve köylere yönelik elsanatı hizmetlerini nasıl etkileyebileceğini, eldeki verilerin elverdiği ölçüde ve kaba çizgilerle saptamak" olan basılı bir çalışması da var. (Bkz.: "Ana Geçim Kaynağı Elsanatları Olan Köyler Üzerine", Hazırlayan Öner Ünalan, T. C. Köy İşleri Bakanlığı ARGEL Genel Müdürlüğü, Yayın No: ARGEL: 63, Araştırma 2, Ankara, Şubat 1973, s. 1.) Öner Ünalan'ın basılı başka çalışmaları da olabilir.