ÖNER ÜNALAN 80 YAŞINDA^[i]

Beyazıt Kahraman

1960'lı yılların sonunda Charles Darwin'in Türlerin Kökeni adlı kitabını ve Alman yazar Ernst Glaeser'in savaş karşıtı romanı 1902 Doğumlular'ı özenli çevirilerle dilimize kazandıran Öner Ünalan, bilimsellikten ve toplumculuktan asla ödün vermedi.

Karıncayı İncitmeyen Adam adlı öyküsüyle 1965 Yunus Nadi Kısa Öykü Ödülü'nü kazanmış olan tarım mühendisi, eğitimci, yazar ve çevirmen Öner Ünalan (1935-2011), meslektaşları, öğrencileri, okurları, yayıncılar ve kendisini tanıyanlarca 80. yaşında saygıyla anılıyor. Kitle iletişim organlarında hemen hiç görmediğimiz Öner Ünalan'ın değerini en iyi anlamış olan ve onu yakından tanıyan çalışma arkadaşları Cemal Süreya ve Ahmet Say idi. Ardında birçok önemli çeviri, özgün denemeler, şiirler bırakmış olan efsanevi öğretmenimiz yazılarının bir kısmını Ragıp Gelencik adıyla yazmıştı. Öner Ünalan'ı okurlarımıza daha yakından tanıtmak için saygıdeğer eşi, emekli Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni Gönül Özfiliz Ünalan ile konuştum.

"EN GÜZEL YILLARDI"

— Ben sizi ve eşiniz, tarım dersi öğretmenimiz Öner Ünalan'ı, önceki adı Çifteler Köy Enstitüsü olan Yunus Emre İlköğretmen Okulu'ndaki öğrencilik yıllarımda tanıdım. Siz ve eşiniz Öner Ünalan hangi yıllarda bu okulda görev yaptınız? Bu yılların sizin için önemi neydi?

— Eşim A. Ü. Ziraat Fakültesi'ni bitirince, burslu okuduğu için devlete olan borcunu ödemek üzere Pulur Öğretmen Okulu'nda ve Alpaslan İlköğretmen Okulu'nda öğretmenlik yapmıştı. 1963'te master için gittiği ABD'den dönünce, 1969'a kadar Yunus Emre İlköğretmen Okulu'nda görev aldı. Ben ise 1964-70 yıllarında aynı okuldaydım. Öğretmen okullarında seçilmiş, bilinçli, öğrenmeye istekli öğrencilerle çalışmak bir öğretmen için bulunmaz fırsattır. Oradaki yıllarımız yaşamımızın en güzel, verimli yıllarındandı.

— Eşiniz öğretmenliği ne zaman ve niçin bıraktı?

— Eşim, zorunlu hizmet süresini tamamlayınca öğretmenliği bıraktı.

— Eşinizin öğrenim sürecini, bilgi birikimini, donanımını ve dünya görüşünü açıklamak ister misiniz?

"İLERİCİ BİR İNSANDI"

— Eşim Bursa Erkek Lisesi'ni bitirdikten sonra Ziraat Fakültesi'ni MEB bursuyla okudu ve AID bursuyla ABD'de master yaptı. Zorunlu hizmetini öğretmen olarak tamamladıktan sonra Köy İşleri Bakanlığı'nda teknik eleman, danışman ve yönetici olarak çalıştı. Lisede çeviri yapacak kadar iyi Almanca öğrenmişti. İngilizceyi ise Georgetown Üniversitesi'nin dil okulunda öğrendi. Planlı yaşar, zamanını verimli değerlendirirdi. Ana çizgileriyle ilerici, demokrat bir insandı. Bilimselliği her şeyin üstünde tutardı.

— Cemal Süreya ve Ahmet Say'la birlikte yaptığı çalışmalar nelerdir?

— Cemal Süreya, Ahmet Say ve Vecihi Timuroğlu'yla Türkiye Yazıları dergisini çıkarmışlardı. Çok iyi arkadaştılar. Aralarında iş bölümü vardı. Eşim daha çok dil üzerine yazardı. Ahmet Say Ağaçlar Çiçekteydi kitabında o yılları çok güzel anlatır. Ayrıca Cemal Süreya çıkardığı Papirüs dergisi için eşimden yazı isterdi.

— Eşinizin kitap ve çevirilerinden birkaçını söyler misiniz?

— Yazdığı kitaplar: Dil ve Politika, Dil Günlüğü, Darwin Ne Yaptı? Çevirileri: Türlerin Kökeni, 1902 Doğumlular, İnsanın Türeyişi, Fiziğin Evrimi...

— Eşinizin Ragıp Gelencik takma adıyla yazmasının özel bir nedeni var mı? Çalışmalarının dökümü için bir kaynak verir misiniz?

— 1970 sonrası politik bakımdan çok karışık yıllardı. Eşim bürokrat olduğu için yazılarında Ragıp Gelencik adını kullandı. Çalışmalarının dökümü, anısına kurulan onerunalan.net adlı internet sitesinde bulunabilir.

ⁱ Beyazıt Kahraman, "Öner Ünalan 80 Yaşında", Aydınlık (gazete), 15 Şubat 2015, Pazar, s. 17.

Aydınlık'ın internet siteside yer alan söyleşi metnine gitmek için buraya tıklayınız.